hoofdartikel (2)

Warme saucijzebroodjes en warme vol-au-vent gratis thuisbezorgd

Alle bestellingen werden thuisbezorgd. De Berkhoff-bakfiets was in Zuid een alledaagse verschijning. In speciale bezorgtrommels met ‘ophaalbodem’ arriveerden een warme vol-au-vent (pastei in bladerdeeg) of een hoog opgemaakte croquembouche (soesjestaart). Warme saucijzebroodjes en croquettes werden in koperen trommels met een laatje gloeiende kooltjes onder de bodem vervoerd. Toen er nog geen koelkasten waren, werden ijsdesserts bezorgd in kistjes met holle wanden, volgestamp met zout en ijs. De grote ijsstaven werden geleverd door twee Amsterdamse ijsfabrieken, een op de Weesperzijde en een op de Brouwersgracht. Het ijs werd bewaard in grote, met dik kurk beklede kisten waarin ruimte was voor tien staven. Voordat het ijs verwerkt kon worden, werd het verpulverd in een machine. Met melk, veel room, eierdooiers en champagne werd roomijs gemaakt, dat versierd werd met gesponnen suiker en versuikerde viooltjes, rozeblaadjes of mimosa.

Bruidstaart voor koningin Wilhelmina en prins Hendrik

In de Libelle van februari 1949 haalt Berkhoff herinneringen op. Zo vroeg en kreeg hij toestemming om bij het huwelijk van koningin Wilhelmina en prins Hendrik op 7 februari 1901 een bruidstaart te mogen aanbieden. Een zeer ongebruikelijk aanbod in die tijd, aldus Berkhoff. Het werkstuk in verdiepingen was een Engelse traditie die hij in Nederland introduceerde. Het bracht hem grote bekendheid.

Baumkuchen een Kersttraditie

Het beroep van banketbakker was in die dagen vrij zwaar en vaak werkte men in slecht verlichte, lage kelders onder de winkel. Met loodzware machines werd deeg gemaakt en gemengd. Voor de verwerking van grote hoeveelheden amandelen had men pel-en wrijfpelmachines. Amandelspijs, een mengsel van fijngewreven amandelen met suiker, werd tenslotte gemaakt in een houten nap met een zware bal. Een van Berkhoffs specialiteiten was baumkuchen, een luchtig maar zeer bewerkelijk baksel naar een Duits-Oostenrijks recept uit de 18de eeuw. Baumkuchen werd vooral rond de kerstdagen gemaakt; een tradite die Kees Goetheer lang in ere heeft gehouden. In een trommel met draaiende staaf, bekleed met vetvrij papier, werd pannekoekenbeslag om de draaiende, rondom door gas verwarmde staaf gegoten. Zodra het beslag bruin werd, ging er een nieuwe laag beslag over. En dat zo’n veertien maal. Als het baksel was afgekoeld, werd het overgoten met abrikozenglazuur en bepoederd mer fijne suiker. Dit holle gebak werd merkwaardig genoeg vaak geserveerd met een servet erin en een rood lint eromheen. De baumkuchen sierde geregeld de verjaardagsdis van leden van het koninklijk huis.

De bezorgkar van Berkhoff was een dagelijkse verschijning in Zuid waar de gefortuneerde klanten woonden die hun warme vol-au-vent thuisbezorgd kregen.

Bedankbrief 1901. Ingevolge de bevelen van Hare Majesteit de Koningin heb ik de eer den Heer W. Berkhoff te Amsterdam: Hoogstderzelver dank te betuigen voor de Hare Majesteit aangeboden Bruidstaart, ter gelegenheid van Harer Majesteits Huwelijk. Dit fraaie voorwerp van suikerbakkerskkunst trok zeer Harer Majesteits aandacht. De Particuliere Secretaris van H.M. de Koningin (was get.) A. v.d. Staal

Ter gelegenheid van het internationale congres op 20 juni 1908 van de Vereniging voor Vrouwenkiesrecht mocht Berkhoff het diner verzorgen. Omdat er in de stad geen eetzaal groot genoeg was voor 450 mensen, werd een van de Concertgebouw-zalen uitgekozen. Maar de keuken van het Concertrgebouw was natuurlijk niet uitgerust voor het bereiden van een dergelijk omvangrijk diner. Berkhoff moest zelf alles meebrengen, inclusief de fornuizen. Ondanks de hoofdbrekens die hem dat kostte werd het een groot succes. Banketbakkersbrigade. Rechts in pak Willem Berkhoff.

Het is niet verwonderlijk dat vele politici in de sigaar een goede vriend vinden. Hajenius is in het bezit van een oude karikatuur van Colijn die - sigaar in de hand - voor zich uitmijmert: "Zo'n ding is toch handelbaarder dan een parlement. Het spreekt je niet tegen en het jaagt je niet weg".

"Winkelende dames krijgen op een gegeven ogenblik een onweerstaanbare lust in een kopje thee. Wanneer het geld niet geofferd wordt aan een of ander modemagazijn dan geschiedt dit wel ten voordele van de firma Van Nelle of een ander. Deze psychologische waarheid hielp in het jaar 1893 een zekere heer Berkhoff aan het denkbeeld, om in de Leidsestraat een banketbakkerij met lunchroom te stichten. Dat was in die jaren voor Amsterdam een nouveaute. De dames die japonnen, hoedjes, schoenen en dessous gekocht hadden, konden achter een kopje thee en een gebakje bemijmeren hoeveel ze die middag hun mannen nu weer gekost hadden. De winkelende vrouwen maakten van deze gelegenheid ruimschoots gebruik. Overigens meer voor de taartjes dan voor het ‘bemijmeren’. Berkhoff in de Leidsestraat – dat “in de Leidsestraat” ontbrak nooit- werd in Amsterdam – maar ook daar buiten, een begrip.(…)"

Uit: Amsterdam Á La Carte. Gids voor Stadgenoot en Vreemdeling. G. Staalman en H.P. v.d. Aardweg, 1950