H
1
2
3
Soms gebeurt het nog wel eens dat een 19de eeuws winkelinterieur, ook al is de oorspronkelijke eigenaar allang vertrokken, nog in het pand blijft zitten, en een nieuwe bestemming krijgt. Zo is ook het voormalige winkelinterieur van J.& J.Vinke, handel in scheepsvictualiën bewaard gebleven. De winkel was van 1804 - 1973 gevestigd op Geldersekade 8. In 1973 verhuisde de winkel vanwege de overlast van de metrowerkzaamheden op dit stukje kade, noodgedwongen naar het Barentszplein. Na de komst van nieuwe bewoners werd het pand Geldersekade 8 in 1984 gerestaureerd, waarbij het vroeg 19de eeuwse interieur voor zover mogelijk intact bleef.Tegenwoordig is hier een besloten restaurant gevestigd.
Het pand Geldersekade 8 wordt een typisch voorbeeld genoemd van een 18de eeuws koopmanshuis, dat in het laatste kwart van de 18de eeuw van een nieuwe voorgevel werd voorzien. De hoge rechte kroonlijst heeft consoles in Lodewijk XV - stijl en festoenen in Lodewijk XVI- stijl. De verdiepingen boven de hoge winkelpui nemen steeds iets in hoogte af en waren oorspronkelijk in gebruik als pakzolders. De middelste ramen hiervan, waren vroeger met dubbele luiken afgesloten. Opvallend is de oorspronkelijke 18de eeuwse houten roedeverdeling in de ramen. Een vroegere bebouwing van Geldersekade 8 dateert uit 1622. Dat jaartal staat op een steen in het souterrain. Zo heeft de achterkant van het huis aan de Oudezijds Kolk nog een tuitgevel uit 1622. De prachtige ramen bieden daar uitzicht op de voormalige verffabriek van Vettewinkel.
In 1742 was het pand Geldersekade 8 het wijnkopershuis van Joost Varwijk. Of deze later ook tabak ging verhandelen, of dat iemand anders daar met een tabakshandel begon is niet duidelijk. In een rococo-omlijsting boven de winkeldeur zit een in hout gesneden vat met tabaksbladeren, met aan weerszijden twee met tabaksrollen gevulde mandjes en het bijschrift ’Tabaksvat’. Op de handel in tabak wijst ook het prachtige houtsnijwerk achter in de winkel, een met tabaksbladeren versierd portret van Jean Nicot de Villemain, die de tabak in de 16de eeuw vanuit Portugal in Frankrijk introduceerde en naar wie de tabaksplant Nicotiana tabacum en het verslavende nicotine is genoemd.
Het vroeg 19de eeuwse winkelinterieur met zijn verwijzing naar de tabakshandel is tot op zekere hoogte nog intact. De familie Vinke zal het in de loop van de tijd ongetwijfeld naar eigen inzicht hebben aangepast. De winkel heeft een planken vloer, houten lambriseringen en een hoog plafond met zware donkere balken. Het houtwerk is in licht houtnerf geschilderd en de binnenkant van de grote gruttersbakken in Berlijns blauw. Aan de balken boven de toonbank hing destijds een zware 18de eeuwse bascule, waarmee tot 200 kg gewogen kon worden. Verder hingen er scheepskabels en heel veel soorten borstels en bezems boven de toonbank.
In de winkelschappen staan okergeel geschilderde tonnetjes met daarop in sierlijke letters de naam van de inhoud: amandelen, chocoladepoeder, gedroogde peren, gele was, blauwsel, krijt, en houten kistjes met roodaarde, indigo, vermiljoen, blauwsteen, rommelkruid, saffraan, cardamom, foelie, nagelen, vermicelli, bloem van sago en Java kaneel. Ooit stonden er prachtige Delftsblauwe snuifpotten. Ergens midden in de schappen zit een onopvallend kastje, waar destijds achter slot en grendel een fles jenever stond. Dat was het slokje voor de kapiteins die in het kleine voorportaal van de winkel met een pijpje en een krantje op hun bestellingen konden wachten. Op de toonbank staat een grote lessenaar voor het uitschrijven van de rekeningen, in de toonbank was een koperen gleuf waardoor het geld verdween in een daaronder gelegen geldlaatje.
Gevelsteen ‘Tabaksvat’ in rococo omlijsting boven het entree van Geldersekade 8
Interieur van de winkel van J. & J. Vinke, Geldersekade 8, omstreeks 1910. Briefkaart. Uitg. A.J. Nuss, Amsterdam
Gevelsteen op Prinsengracht 226, enigszins gelijkend op de gevelsteen ‘t Tabaksvat op Geldersekade 8, maar minder sierlijk uitgevoerd.
De familie Vinke bezat op de Geldersekade schuin tegenover de Schreierstoren de mooiste panden, waar zij niet alleen hun bedrijf hadden, maar waar zij ook woonden. Zij behoorden rond 1900 tot de bekendste families op de Geldersekade. Albertus Vinke, cargadoor en reder en vice consul van Noord-Amerika woonde op nummer 6. Op nummer 8 was de winkel in scheepsprovisiën van J. & J. Vinke, vanaf 1911 Ship Chandlers Warehouse genoemd. Op nummer 10 zaten het reders- en cargadoorsbedrijf van Vinke & Co, het Consulaat van Uruguay, de Stoomvaart Maatschappij Oostzee en het Agentschap van de Holland-Amerikalijn.
