Home 1 2 3 4   
winkelstories * * * * * auteur & copyright: els van wageningen email [email protected] * * * * * webdesign: wynneconsult email [email protected]
hoofdartikel (1)

Drie generaties Schmidt brachten de optiekzaak tot grote bloei

De winkel van Schmidt, gevestigd op de hoek van het Rokin en de Wijde Kapelsteeg, is de oudste optiekzaak in ons land. Vanaf de oprichting in 1866 tot 1948 heeft deze onder leiding gestaan van Johan Micha�l Schmidt en zijn nazaten. Daarna hebben anderen de directie overgenomen. Bij Schmidt verkopen ze niet alleen brillen, maar ook toneel- en verrekijkers en loepen voor elk denkbaar gebruik. V��r het digitale tijdperk behoorden ook de traditionele barometers, barografen en hygrometers tot het assortiment. Schmidt Optiek is gevestigd in een bizar pand, dat in 1918 werd gebouwd naar een ontwerp van architect P. van Dijk. Ook heeft Schmidt als een van de weinigen in Amsterdam nog een authentiek winkelinterieur, dat in 1918 werd uitgevoerd door J.B. Hillen, destijds meubelmakers en stoffeerders op het Damrak 66 - 67. Het interieur is voor een belangrijk deel nog in de oorspronkelijke staat, op de drie pastafels na, die jaren later zijn gemaakt in dezelfde stijl. In 2001 is de winkel onder leiding van architect Manfred Kausen verrassend mooi gerenoveerd. Het winkelpand behoort tot de 200 nieuwe Rijksmonumenten.

Magazijn De Gouden Bril

Het is mogelijk dat de vader van de oprichter ��n van de vele Duitse marskramers was, die destijds met manden vol brillen langs de huizen op het platteland trokken. Uiteindelijk vestigde hij zich in Amsterdam, waar in 1830 zijn zoon Johan Micha�l Schmidt werd geboren. Deze werd later goudsmid en begon in 1866 als reparateur van gouden en zilveren voorwerpen een eigen bedrijfje in de Sint Nicolaasstraat. In 1873 verhuisde hij naar de Wijde Kapelsteeg 1 bij het Rokin, waar hij zijn handel in optische instrumenten opende onder de naam �Magazijn De Gouden Bril�. Wegens toenemend ruimtegebrek werd het pand in 1885 afgebroken en kwam er een groter pand voor in de plaats. Dat staat er nu nog en een gevelsteen met lorgnet in de top herinnert daar nog aan. Ook op de hijsbalk zit nog een brilletje.

De pince - nez en het elegante Schubertbrilletje

In die tijd werden niet alleen de pince - nez (knijpbril of lorgnet), maar ook het zogenaamde Schubertbrilletje verkocht, met ronde of ovale glaasjes en met monturen van metaal, schildpad, hoorn, galalith of celluloid. De brillen gingen in beeldschone kokers van roggehuid, slangenhuid, zilver, koper, ivoor of hout, waarbij onze huidige brillenkokers schril afsteken. Uit een kasboek van 1886 blijkt dat veel monturen werden betrokken uit Duitsland en Frankrijk: Minot Boulonge, E. Goldschmidt, Carl Appel en Alt. Eberhardt & Jaeger. De verscheidenheid in glazen was vrij klein. Brillen met correcties van + 0.5, + 1.00, + 1.5 en � 1.00 waren normaal in voorraad. Pas na 1900 gingen oogartsen veel nauwkeuriger voorschrijven, waardoor de vraag naar andere soorten brillen dan de kant � en - klare groter werd en de slijperij van Schmidt veel meer werk kreeg. Zeiss kwam als een van de eerste met de zogenaamde punktal glazen, glazen met aangepaste kromming waardoor de vertekening naar de rand toe het kleinst wordt.

Kunstogen

Johan Schmidt verkocht eind 19de eeuw ook kunstogen, die destijds na het verlies van een oog veelvuldig toepassing vonden. Ze werden met de hand gemaakt, onder anderen door de glasblazer M�ller uit Wiesbaden. Wij zagen zo�n doos met linker - en rechter ogen, verschillend van grootte en met diverse gekleurde pupillen. Het standaardoog kon bij de opticien worden gepast en aangebracht. Wanneer iemand echter een exacte kopie van het eigen nog intacte oog wilde hebben moest hij tot het voorjaar wachten. Herr M�ller uit Wiesbaden hield dan samen met zijn glasblazer een paar dagen zitting in het Parkhotel aan de Hobbemakade, waarna ter plekke een oog op maat werd gemaakt.

Klik voor vergroting

Advertentie uit het Amsterdams Adresboek 1875 - 1876.

Klik voor vergroting

Een pince-nez met staaldraad frame en ovale blauwe lenzen en een pince-nez met opvouwbare poten, gemaakt van donkerbruin synthetisch materiaal. Circa 1870, collectie Carl Zeiss Jena.

Klik voor vergroting

Magazijn �De Gouden Bril� Wijde Kapelsteeg 1. Tekening A. Middendorp 1896, collectie Schmidt Optiek.

Hofleverancier

Prins Bernhard was een geziene klant vanaf het moment dat hij in Nederland woonde. In 1939 ontving J.M. Schmidt�s Optische Instrumentenhandel het predikaat Hofleverancier. Het in brons uitgevoerde wapen van prins Bernhard sierde sindsdien de zijgevel van het pand. Na zijn overlijden verleende koningin Beatrix op 30 januari 2006 aan Schmidt Optiek het recht tot het voeren van het koninklijk wapen �Bij Koninklijke Beschikking Hofleverancier�. Sindsdien prijkt dit nieuwe wapen aan de zijgevel, in de plaats van het bronzen wapen van prins Bernhard.

Directies

1866 � 1886 Johan Micha�l Schmidt
1886 � 1914 Johan Micha�l Schmidt jr.
1886 � 1928 Johan Christiaan Schmidt jr.
1928 � 1948 Annie Schmidt, dochter van J.C.
1928 � 1946 Bernard Schmidt, zoon van J.M.
1928 � 1959 G.Temmink
1950 � 1979 P. Kater
1959 � 1987 A. Heemskerk
1987 - 2007 H.D.M. de Grijs
2007 - 2013 S.N.A. Kloes

Vestigingen

1866 � 1872 St. Nicolaasstraat 44
1872 � 1918 Wijde Kapelsteeg 1
1904 � 1918 Wijde Kapelsteeg 1-3
1918 � heden Rokin 72 aangrenzend Wijde Kapelsteeg 2-4
1965? � mei 2003 Binnenhof 51, Amstelveen
1968 � heden winkelcentrum Groot Gelderlandplein, Willem van Weldammelaan 9, Buitenveldert

sluiten

Advertentie uit het Amsterdams Adresboek 1875 - 1876.

sluiten

Een pince-nez met staaldraad frame en ovale blauwe lenzen en een pince-nez met opvouwbare poten, gemaakt van donkerbruin synthetisch materiaal. Circa 1870, collectie Carl Zeiss Jena.

sluiten

Magazijn �De Gouden Bril� Wijde Kapelsteeg 1. Tekening A. Middendorp 1896, collectie Schmidt Optiek

sluiten

Onderschrift Prins Bernhard was een welgeziene klant vanaf het moment dat hij in Nederland woonde. In 1939 ontving J.M. Schmidt�s Optische Instrumentenhandel, het predikaat Hofleverancier. Het in brons uitgevoerde wapen van prins Bernhard sierde sindsdien de zijgevel van het pand. Na zijn overlijden verleende koningin Beatrix op 30 januari 2006 aan Schmidt Optiek het recht tot het voeren van het Koninklijk wapen �Bij Koninklijke Beschikking Hofleverancier�. Sindsdien prijkt dit nieuwe wapen aan de zijgevel, in de plaats van het bronzen wapen van prins Bernhard.

sluiten

Magazijn �De Gouden Bril� Wijde Kapelsteeg 1.Tekening A. Middendorp 1896. Collectie Schmidt Optiek

sluiten

Magazijn �De Gouden Bril� Wijde Kapelsteeg 1.Tekening A. Middendorp 1896. Collectie Schmidt Optiek

sluiten

Voor kinderen richtte De Bonneterie zich vooral op de Engelse mode met de Norfolk � pakjes en de legendarisch geworden matrozenpakjes van blauwe Cheviot of witte James, zoals die ook door de kinderen van het Engelse koningshuis werden gedragen. Uit een reclamefolder, 1913.