Home
1
2
Wie halverwege de winkelgalerij aan de Raadhuisstraat een blik naar de overkant werpt en omhoog kijkt langs de gevel van het gebouw genummerd 46-50, ziet tussen de twee tuitgevels in de top van de middenpartij een groen tegeltableau met daarop in rode letters 'T BINNENHUIS. Het pand werd tussen 1904 en 1907 gebouwd in opdracht van het sinds 1900 bestaande meubelatelier de N.V. 't Binnenhuis, voor wie de winkelruimte bestemd was, en de Levensverzekeringmaatschappij De Utrecht. Jonge jongens waren het de architecten Alexander Kropholler (22) en Jan Staal (25), die in nauwe samenwerking met Hendrik Berlage en Jac. P. van den Bosch, tekende voor het ontwerp.
Architect en ontwerper Jacob P. van den Bosch (1868 - 1948). Directeur van 't Binnenhuis.
Het kenmerk van de internationale Art Nouveau in de jaren rond 1900, 'de golvende beweging, de kronkelende lijn, die vaak de constructie verdoezelt en de functie bagatelliseert', was architect Berlage en met hem andere Amsterdamse kunstenaars een doorn in het oog. Berlage vond dat het ornament volledig ondergeschikt diende te zijn aan de constructie en de functie van het product. Uit verzet tegen deze barokke vormgeving en uit de wil een beter voorbeeld te stellen, vatten Hendrik Berlage, architect, Willem Hoeker, directeur van de Aardewerkfabriek Amstelhoek en Jac. P van den Bosch, ontwerper, het plan op een eigen verkooplokaal en werkplaats te stichten. In 1899 kwamen ze in het huis van Berlage aan de Amsterdamse Overtoom bijeen, samen met Carel Henny, directeur van de Verzekeringmaatschappij De Nederlanden van 1845, voor wie Berlage al meerdere opdrachten had uitgevoerd en die de zaak zou financieren. De N.V. 't Binnenhuis werd opgericht, met als doel ' het ontwerpen, vervaardigen en verkopen van huisraad.' Als belangrijkste taak werd gezien de bemiddeling tussen kunstenaars en koper.
Jacques P. van den Bosch (1868-1948) Winterlandschap. Olie op doek 94x100 cm, gesigneerd linksonder met monogram en gedateerd 1927. Een van de zeldzame schilderijen van Van den Bosch. Een cadeau voor de vrouw van zijn vriend en mecenas, de chemicus Van Velsen Camphuys, directeur van de Amsterdamse Kininefabriek. Van den Bosch ontwierp ook de lijst van essen - en rozenhout. In 2006 verkocht door Kunsthandel Mark Smit in Ommen. Thans in particulier bezit.
Op 29 september 1900 werd op het Rokin 120 de eerste winkel van 't Binnenhuis feestelijk geopend, waarbij veel vooraanstaande Amsterdammers aanwezig waren. De verkoopruimte was ontworpen door Van den Bosch, die tevens directeur was. Er waren meubels te zien naar ontwerp van Berlage, Van den Bosch, Penaat en Lauweriks. Verder was er werk te bewonderen van de architecten De Bazel, Cuypers en Kromhout, beeldhouwer Mendes da Costa, de schilders Molkenboer en Derkinderen, batikontwerpers Baanders en Lebeau, metaalbewerker Eisenloeffel en van glazenier Le Nobel, die stuk voor stuk belangrijk waren voor de vernieuwende kunstnijverheid en industri�le vormgeving in die dagen.
Berlage, Van den Bosch en Hoeker waren idealisten. Zij wilden via 't Binnenhuis het contact tussen kunstenaar en koper bevorderen en tevens het publiek opvoeden in 'goede smaak'. 't Binnenhuis ontwikkelde zich voorspoedig, ook al vaarde het een koers die niet erg strookte met de zojuist geciteerde idealen. Helaas, de ' brede schare' had hier niets te zoeken, daarvoor waren de prijzen veel te hoog. Toch stroomden de opdrachten binnen. Al vrij snel kreeg 't Binnenhuis internationaal erkenning, toen hun inzending, een interieur ontworpen door Berlage, aangevuld met meubels, lampen en gebruiksvoorwerpen van Van den Bosch, op de eerste internationale kunstnijverheidstentoonstelling, gehouden in Turijn in 1902, met een gouden medaille werd bekroond.
Jac. P. van den Bosch, directeur van 't Binnenhuis, werd in 1868 geboren in de Vijzelstraat 90. Zijn ouders hadden een kantoorboekhandel in de toen nieuwe wijk de Pijp. Na zijn opleiding ondermeer aan de Rijksschool voor Kunstnijverheid in het Rijksmuseum, hield hij zich voornamelijk bezig met interieurkunst en heeft aan het begin van de 20ste eeuw een belangrijke vernieuwende invloed gehad. Hij was architect van villa's en stadshuizen. Ontwerper van talloze moderne meubelen, tapijten, tegels, aardewerk, haarden, lampen, klokken, ombouwen voor piano's, lambriseringen en gebrandschilderde glas-in-loodramen. Jac. P. van den Bosch heeft geprobeerd kunst, ambacht en industrie met elkaar te verzoenen. In dat opzicht ging er van 't Binnenhuis een grote invloed uit op de toegepaste kunsten.
In 1894 werd een begin gemaakt met de aanleg van een nieuwe westelijke verkeersweg tussen de Nieuwezijds Voorburgwal/Dam en de in 1889 gedempte Rozengracht. De aaneengesloten bebouwing aan de Keizersgracht en de Herengracht werd daartoe doorbroken en de Warmoesgracht, de korte verbindingsgracht tussen de Herengracht en het Singel, in 1895 gedempt. Op 6 november 1896 kon de nieuwe straat, de Raadhuisstraat, voor het verkeer worden opengesteld. De bocht in de straat, met een fraai gezicht op de Westertoren bracht de minste onteigeningen met zich mee. Aan weerszijden van deze verkeersdoorbraak verrezen grote woon-en winkelcomplexen.
Winkels en woonhuizen gebouwd in 1897 naar ontwerp van H.P. Berlage en H. Bonda. Hier zat jarenlang Sporthuis Neef. De grootvader van de laatste Neef begon in 1902 in het derde pand gerekend vanaf de hoek met de verkoop van onderbroeken, in de kapperszaak van zijn vader. Langzaam maar zeker werd het assortiment uitgebreid met voetbalbroekjes en na de Eerste Wereldoorlog ook met dumpartikelen, als tweedehands Amerikaans legergoed. Heel lang kon je hier ook padvindersspullen kopen en artikelen voor volkssporten. Het pand op de hoek Herengracht werd na de oorlog bij de zaak getrokken toen kantoorboekhandel J.P. Bladergroen eruit ging. (Marius van Melle, Ons Amsterdam, jrg. 47, 1995)
Jac. van den Bosch. Kolenbak met schep, plaatijzer en messing, circa 1904.
'Laten wij het grote publiek duidelijk doen worden dat zij door bazaarwaren en prullen omringd zijn. Wij moeten de blijdschap over het schone ook brengen tot de brede schare.'
Jacques P. van den Bosch (1868-1948) Winterlandschap. Olie op doek 94x100 cm, gesigneerd linksonder met monogram en gedateerd 1927. Een van de zeldzame schilderijen van Van den Bosch. Een cadeau voor de vrouw van zijn vriend en mecenas, de chemicus Van Velsen Camphuys, directeur van de Amsterdamse Kininefabriek. Van den Bosch ontwierp ook de lijst van essen - en rozenhout. In 2006 verkocht door Kunsthandel Mark Smit in Ommen. Thans in particulier bezit.